Wielkanoc

Jak w tygodniu niedziela, tak w roku kościelnym święta Wielkanocy są najważniejszymi obchodami liturgicznymi. Niedziela jest cotygodniową Paschą, a Wielkanoc coroczną. Słusznie podkreśla się, że Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa, to wewnętrzna siła wiary chrześcijańskiej, źródło zbawienia i fundament wszystkich obchodów liturgicznych.

Ta najważniejsza i najstarsza uroczystość doroczna, dość wcześnie, bo co najmniej od IV wieku obejmowała trzy dni. Święty Augustyn († 430 r.) mówił o świętym triduum ukrzyżowanego, pogrzebanego i wskrzeszonego Pana. Według nowego kalendarza liturgicznego, Triduum Paschalne rozpoczyna się Mszą św. Wieczerzy Pańskiej, osiąga swój szczyt w Wigilii Paschalnej i kończy się nieszporami niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego.

Data obchodzenia świąt wielkanocnych zależna była od kalendarza żydowskiego, według którego miesiące rozpoczynają się od nowiu księżyca. Pierwszy miesiąc wiosenny nazywał się nizan. Swoje największe święto - święto Paschy - Żydzi obchodzili 14 nizan. Pascha upamiętniała wybawienie z niewoli egipskiej. Wiadomo, że śmierć Chrystusa Pana zbiegła się z obchodami Paschy żydowskiej. Jest rzeczą niemal pewną, że umarł On 14 nizan, a zmartwychwstał w niedzielę 16 nizan. Dlatego niedziela po 14 nizan stała się chrześcijańskim terminem obchodów Paschy Chrystusa. W II wieku chrześcijanie w Małej Azji zaczęli obchodzić Wielkanoc 14 nizan, bez względu na dzień tygodnia, czym zaczęli się różnić od Rzymu i większości chrześcijan. Spór zakończył dopiero Sobór Nicejski w 325 roku ustanawiając termin Wielkanocy na niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Wahania czasowe wynoszą więc pięć tygodni - od 22 marca do 25 kwietnia.

Z obchodami wielkanocnymi już wcześnie złączyło się w szczególny sposób sakramentalne rozdawnictwo owoców odkupienia. W Wigilię Wielkanocną przez sakrament chrztu włączano katechumenów w Kościół Chrystusowy. Z chrztem łączono razem sakrament bierzmowania i Najświętszy Sakrament. Wielka Sobota była zatem dniem pełnego włączania kandydatów i wtajemniczania w chrześcijaństwo. Nowo ochrzczonych nazywano neofitami, to jest roślinkami świeżo posadzonymi, które trzeba pielęgnować. Dlatego też neofici mieli swój czas mistagogii z katechezami, których celem było wprowadzanie w pełne życie chrześcijańskie. Dzisiaj takim czasem mistagogii jest Wielki Post i cały okres wielkanocny. Jest to czas umacniania łaski chrztu i poznawania drogi Chrystusowej.

Dla pełniejszego przeżywania tak bogatej w treść tajemnicy paschalnej potrzeba dłuższego czasu. Dlatego już w starożytności chrześcijańskiej obchody Wielkanocy przedłużano do pięćdziesięciu dni. Symbolicznym znakiem okresu wielkanocnego jest świeca paschalna, która w czasie tych pięćdziesięciu dni stoi na oczach wiernych, w pobliżu ołtarza. Niedziele okresu wielkanocnego są uroczystościami Paschy - Wielkanoc trwa. Czytania biblijne tego okresu opisują życie Kościoła po Zmartwychwstaniu Chrystusa (czyt. z Dziejów Apostolskich), Ewangelia zaś mówi o ukazywaniu się Zmartwychwstałego Pana, o Dobrym Pasterzu, o odejściu Chrystusa do Ojca i o Zesłaniu Ducha Świętego.

Od IV wieku obchodzi się uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego. W Dziejach Apostolskich czytamy, że Pan Jezus "po swojej męce dał wiele dowodów, że żyje: ukazywał się im przez czterdzieści dni i mówił o królestwie Bożym" (Dz 1,3). A po czterdziestu dniach zotał uniesiony do nieba. Na prośbę polskich biskupów, watykańska Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała pozwolenie, aby w Polsce obchodzić uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego w siódmą niedzielę wielkanocną, a nie jak do tej pory (zmiany zaczęły obowiązywać dnia 30 listopada 2003 r.) w czwartek czterdziestego dnia po Wielkanocy. Ma to na celu umożliwienie wiernym właściwego przeżywania (a więc uczestnictwa we Mszy św.) tej uroczystości, jako że czwartek ów jest w Polsce zwykłym dniem roboczym. Dni powszednie po Wniebowstąpieniu Pańskim przygotowują wiernych na przyjęcie Ducha Świętego (nowenna). Czytania liturgiczne w tym czasie zawierają opis obietnicy zesłania Ducha Świętego.

Uroczystość Zesłania Ducha Świętego jest liturgicznym obchodem wydarzenia zbawczego, które według Dziejów Apostolskich (2,1) zbiegło się z żydowskim obchodem Zielonych Świąt. Żydzi dziękowali wtedy za żniwa. Pierwociny zbiorów składali Bogu w ofierze. Ponadto Zielone Święta były dla Żydów wspomnieniem przymierza zawartego z Bogiem na Synaju. Dla chrześcijan Zielone Święta stały się uroczystością ludu Nowego Przymierza, dla którego Zesłanie Ducha Świętego jest pierwszym owocem tajemnicy Paschalnej. Uroczystość Zesłania Ducha Świętego jest ostatnią Niedzielą Wielkanocy i zakończeniem okresu wielkanocnego.

Źródło:
Ks. Tarsycjusz Sinka C.M. "Zarys Liturgiki"